فرهنگ امروز/ سمیه قاضی‌زاده: مدت‌هاست که قطعات پیش از آنکه در قالب آلبوم منتشر شوند، به صورت تک‌آهنگ به گوش مخاطبانشان می‌رسند. به اعتقاد اهالی موسیقی، انتشار آلبوم دیگر توجیه اقتصادی ندارد و صرفا برای شناسنامه و رزومه کاری است که منتشر می‌شود. از آنجایی که این اتفاق بیشتر در عالم موسیقی پاپ می‌افتد و مخاطبان این نوع موسیقی هم علاقه‌مندند که قطعات را به صورت شناور در طول سال بشنوند، دست‌اندرکاران موسیقی پاپ از این فضا استقبال کرده و به مناسبت‌های مختلف تک‌ترک‌هایشان را منتشر می‌کنند. به‌طور تقریبی هر آلبوم موسیقی پاپ هزینه‌ای معادل ٢٠٠میلیون تومان دارد که صرفا برای انتشار آلبوم به‌عنوان کالایی فرهنگی که به دست مخاطبش برسد توجیه اقتصادی ندارد. آن‌هم در شرایطی که در ایران کپی‌رایت موسیقی وجود ندارد و لینک‌های دانلودهای غیرقانونی حداکثر به فاصله سه‌ساعت از انتشار هر آلبوم، در سایت‌ها، وبلاگ‌ها و کانال‌ها قرار می‌گیرد. از آن‌طرف برعکس، عمده‌ترین دلیل انتشار تک‌آهنگ، شنیدن آن از سوی مخاطب به بهانه ترغیبش برای حضور در کنسرت‌هاست. به این شکل که مخاطب در تمام طول سال در حال خاطره‌سازی با قطعات خواننده یا هنرمندان محبوبش است و می‌تواند با انتظار کنسرت و شنیدن زنده آنها، از آن لذت ببرد. در حقیقت در روزگار ما که دانلود موسیقی و داشتن قطعات در کامپیوترها و تلفن‌های هوشمند متداول است، خریدن و داشتن آلبوم موسیقی صرفا نوعی مجموعه‌داری است.
بنیامین بهادری که این روزها حواشی یکی از تک‌ترک‌هایش به نام کبیر بسیار زیاد است، دراین‌باره می‌گوید: «آلبومم را به این زودی‌ها منتشر نمی‌کنم. ما شش ترک را در فاصله زمانی سه، چهار ماه منتشر کردیم که بازتاب خوبی بین مردم داشته. وقتی یک آلبوم را به شکل یک اثر مستقل ارائه می‌کنیم معمولا بازتابی دارد که برای چنین پروژه‌ای باید وقت و زمان زیادی گذاشته شود. این سینگل‌ترک‌ها میان‌بر خوبی برای تست مخاطب و تست گروه است. ضمن اینکه در این موقعیت انتشار آلبوم از نظر فیزیکی و در قالب سی‌دی، آنچنان اهمیتی ندارد. چون بازگشت مالی فقط از طریق فروش سی‌دی نیست. مهم‌ترین اتفاق برای یک گروه موسیقی این است که با انتشار یک آلبوم، خطی از موسیقی خودش برای مردم می‌کشد و تأثیری روی تمام برنامه‌های دیگر مثل کنسرت‌ها و... می‌گذارد. این اتفاقات ضامن برگشت مالی یک آلبوم است. خیلی‌وقت‌ها پیش آمده که یک ترک را منتشر کرده‌ام، اما مردم خوششان نیامده. بعد با آنها لج کرده و فکر کرده‌ام نفهمیده‌اند من چه گفته‌ام، ولی بعدها فهمیدم چطور وقتی از آهنگی خوششان آمده احساس کردم باشعورتر از اینها در دنیا وجود ندارد. خیلی با خودم کلنجار رفتم و به این نتیجه رسیدم که کارم را درست انجام بدهم و خوب عرضه کنم و منتظر باز خورد مردم بمانم. از واکنش آنها می‌فهمم کارم درست بوده یا نه». اما محمد اصفهانی، خواننده موسیقی پاپ که در ماه‌های گذشته با ارکستر ملی ایران به صحنه رفته است، نظری متفاوت دارد. او می‌گوید: «اعتقاد به تک‌ترک ندارم، گرچه خیلی از دوستان می‌گویند اشتباه می‌کنی. اما من با آن ارتباط برقرار نمی‌کنم. ترجیح می‌دهم یک مجموعه ارائه کنم تا این‌طور نباشد که برای سرعت بیشتر دانلود، حجم و کیفیتش را کم کنند و در فضای مجازی له و مچاله شود. دوست دارم اگر این اتفاق هم افتاد بتوانم بگویم آلبوم در فلان کتاب‌فروشی یا سوپرمارکت فروخته می‌شود با کیفیت اورجینال. البته همه ما باید خودمان را با شرایط جدید وفق دهیم. تابه‌حال چند تا تک‌ترک داده‌ام، شاید بعد از این هم اعتقادم به این کار بیشتر شود و انجامش دهم».
او با اهمیت‌بخشیدن به بحث انتشار آلبوم، ادامه می‌دهد: «یکی از اشکالاتی که در کار ما هست، این است که جنبه‌های مالی دارد پررنگ می‌شود. یک رپرتوار در تهران در یک سال شش‌بار روی صحنه می‌رود و در اجرای آخرش سالن خالی می‌ماند و مجبور می‌شوند با میهمان پرش کنند، یا ترفندهای دیگر... این نشان می‌دهد تماشاگر از این رپرتوار اشباع شده؛ نباید به خودمان اجازه دهیم که از تماشاگران و مخاطبان علاقه‌مندمان وقت و هزینه بگیریم و رپرتوار تکراری تحویلشان دهیم. الان پیشنهاد اجرای کنسرت در تهران، دارم، اما چون پنج سال است آلبوم نداده‌ام و دلم می‌خواهد در هر اجرا کارهایی را به نحو متفاوتی به گوش مردم برسانم و الان امکانش نیست، قبول نمی‌کنم. تصمیمم بر این است که تا کار جدیدی ضبط نکرده‌ام، به دنبال کنسرت‌گذاشتن در تهران نباشم. در شهرستان‌ها هم در جاهایی اجرا بگذارم که مردم کمتر چنین اجراهایی دیده باشند و برایشان حرف جدیدی داشته باشم. کاوه آفاق، خواننده راک، هم از آن دست خواننده‌هایی است که در ابتدا تک‌آهنگ‌هایی را منتشر می‌کند و بعد سراغ آلبوم می‌رود. او می‌گوید: «برای آلبوم جدید که احتمالا در ماه‌های آینده منتشر خواهد شد، ٢٠ ترک حاضر شده که از میان آنها ١٢تا را انتخاب می‌کنیم. از این ١٢تا، دوتا قبل از آلبوم به صورت تک‌آهنگ بیرون می‌آیند. در انتهای سال گذشته هم یک کار ارائه دادیم به نام «امسال»، چراکه بزرگان زیادی را از دست دادیم؛ از استاد کیارستمی و مرحوم حبیب گرفته، تا جعفر والی، آقای رفسنجانی و آتش‌نشانانمان. من تصور می‌کنم که دیگر نمی‌شود بدون انتشار تک‌ترک در بازه‌های زمانی مختلف به انتشار آلبوم فکر کرد».
حمید حامی اما از دید دیگری به انتشار آلبوم نگاه می‌کند. او مقایسه‌ای دارد بین اوضاع انتشار آلبوم در حال‌حاضر و گذشته و می‌گوید: «آن زمان خیلی سخت بود چون همه می‌خواستند سرمایه بگذارند و برداشت مالی داشته باشند. من به‌عنوان خواننده‌ای که ضبط آلبوم‌هایم خرج زیادی داشت و شاید پخش اولیه‌اش در یکی، دو ماه اول، فروش زیادی نداشت، در سال‌های اول با تمایل‌نداشتن تهیه‌کنندگان به سرمایه‌گذاری مواجه بودم. اما خدا را شکر می‌کنم که این وضعیت در این سال‌ها بهبود پیدا کرد».
اشکان خطیبی اما دیگر انتشار آلبوم را به‌عنوان محلی یا کالایی برای بازگشت سرمایه موسیقی نمی‌داند و اذعان می‌کند: «بازار موسیقی به نظرم آلبوم نیست، چون بازار چیزی است که سرمایه در آن گردش دارد. اگر ترافیک دو در کار باشد قطعا آلبوم فیزیکال نخواهد بود چون الان همه‌چیز تغییر کرده و دیجیتالی شده. حقیقتا به بازار نشر در ایران اعتقادی ندارم. غیر از یکی، دو هنرمندی که آنها هم از ابزار دیگری مثل تلویزیون یا سینما بهره می‌برند، اصولا معادلات بازار نشر موسیقی ایران معادلات غلطی است. به نظرم الان کل پروسه تولید آلبوم که بیش از ٥٠درصدش مرجوع می‌شود خیلی حرفه‌ای نیست. مگر گروه‌هایی که مخاطب خاص دارند و با تیراژ کمتری کار می‌کنند. درباره گروه هم باید بگویم که از هم نپاشیده، من فقط اعضای گروه را تغییر داده‌ام. باید برندی وجود داشته باشد که تحت لوای آن استعدادهای جدید کشف شوند و شروع به کار کنند. اما هم درگیری‌های من زیاد است و هم گروهی کارکردن در ایران کار سختی است. آدم‌ها هنوز خودمحوری را بیشتر از گروه‌محوری دوست دارند».
اما حامد همایون به‌عنوان یکی از سردمداران انتشار تک‌ترک، که تا پیش از انتشار آلبومش بیشتر آنها شنیده و تبدیل به سینگل-هیت شده بودند، یکی از موفق‌ترین نمونه‌های انتشار تک-آهنگ است. او و سامان امامی، آهنگ‌ساز و تنظیم‌کننده‌اش، زیر نظر محسن رجب‌پور، برنامه‌ریزی کاملی برای انتشار تک‌آهنگ کردند.
سامان امامی درباره برنامه‌ریزی‌های سال گذشته‌شان و پیش از انتشار آلبوم اعلام کرده بود قرار است هر هفته یک ترک تا پیش از اولین کنسرت تهران منتشر شود و بعد همه آنها در کنسرت اجرا شوند. چون آقای رجب‌پور از کم‌فروشی بدشان می‌آید، برای اجرای زنده حامد حداقل ٢٠ قطعه اجرا خواهد کرد. این در حالی است که تا به حال کنسرت‌های داخلی و خارجی همایون نزدیک به صد سانس شده‌اند و به نظر می‌رسد این برنامه‌ریزی دقیق درست از آب درآمده است.
روزنامه شرق
نظر شما